Wat is een episiotomie?

Een episiotomie wordt ook wel een epi of een knip genoemd. Hierbij wordt er een knip gezet in het perineum (tussen de vulva en de anus) tijdens de bevalling om het hoofdje van de baby sneller en gemakkelijker door te laten. Deze knip is meestal tussen de 2,5 en 7,5 cm groot en wordt aan de rechter- of linkerzijde gezet. Een episiotomie is ook mogelijk recht naar beneden richting de anus, maar hierbij is de kans groter op verder uitscheuren. Deze knip wordt in Nederland alleen gezet als er geen andere optie is.

Na een knip is een hechting altijd noodzakelijk, wat gebeurt onder plaatselijke verdoving. Hierbij wordt meestal een oplosbare hechting gebruikt, die er na 10 dagen vanzelf weer uitvallen. Als dit niet het geval is, moet een arts de hechtingen er na 10 dagen uithalen.

Waarom een episiotomie?

Een episiotomie wordt steeds minder gebruikt in Nederland door verloskundigen en gynaecologen. De voordelen die een episiotomie zou hebben, zoals het voorkomen van totaalruptuur, zijn niet genoeg om een episiotomie altijd te zetten. Dat wordt dan ook niet gedaan in Nederland. Het selectief inzetten van de knip, in gevallen waarbij het écht nodig is, heeft vooral voordelen voor moeder en baby. In dit soort gevallen kan een episiotomie resulteren in een verkleinde kans op trauma in het perineum of rondom de vagina.

Dit zijn geldige redenen waarom een epi wel nodig zou zijn:

• Uit onderzoek is bewezen dat foetale nood de enige échte reden is waarom een episiotomie nodig zou zijn: als de baby voor of tijdens de bevalling te weinig zuurstof heeft. De bevalling kan met een knip sneller verlopen waardoor de baby buiten levensgevaar kan worden gebracht.
• Naast foetale nood kan ook een knip noodzakelijk zijn wanneer de vagina-opening te smal is of niet genoeg kan uitrekken.
• Het schoudertje van de baby blijft haken achter het schaambot, waardoor de verloskundige of gynaecoloog met een epi meer ruimte kan creëren om de schouder de bevrijden.

Nadelen van inknippen tijdens de bevalling

Het voordeel van een episiotomie is dat de bevalling sneller kan verlopen in de situaties beschreven hierboven. Een episiotomie wordt echter steeds minder ingezet vanwege de vervelende nadelen die eraan vast kunnen zitten voor de moeder:

1. Er kunnen ernstige scheuren in de anus ontstaan
2. Inknippen voordat het perineum genoeg is uitgerekt kan bloedingen veroorzaken
3. Een knip geeft de eerste week meer pijn aan de bekkenbodem (71%) dan een eerste of tweedegraads ruptuur (60%). Daarna is er geen verschil aangetoond in pijnklachten.
4. Pijn tijdens de seks komt regelmatig voor na een bevalling (van het eerste kind). Na 3 maanden ervaren ongeveer 4 van de 10 vrouwen pijn tijdens de seks, en na 6 maanden ervaren ongeveer 2 van de 10 vrouwen pijn tijdens de seks. Pijn tijdens de seks komt vaker voor:
   • Na een vacuüm bevalling: 2,3x verhoogde kans
   • Na een spoedkeizersnede: 2,4x verhoogde kans
   • Na een geplande keizersnede: 1,7x verhoogde kans
   • Tijdens het geven van borstvoeding: 4x verhoogde kans

Er is geen bewijs voor een grotere kans op andere klachten zoals een verzakking of ongewenst urineverlies na een knip.

Na de episiotomie

• Plassen na de bevalling met een knip kan prikken en een ongemakkelijk brandend gevoel veroorzaken. Spoel na het plassen altijd de wond schoon met koud of lauwwarm water, ook na ontlasting.
• Verwissel het kraamverband het liefste na ieder toiletbezoek.
• Spoel de wond twee keer per dag schoon met de douchekop en dep het droog.
• Zitten kan na de episiotomie erg pijn doen. Maar door toch op een normale manier proberen te zitten, zorg je voor een betere doorbloeding waardoor de wond beter kan genezen. Op een harde ondergrond zitten is hierbij het beste. Span hierbij je bilspieren aan.
• Je kunt je wond dagelijks koelen met iets kouds, waardoor de zwelling kan slinken en de pijn wat kan verminderen. Ook kun je paracetamol slikken om de pijn te stillen.
• Laat de wond zo veel mogelijk luchten.
• De eerste keer seks na een episiotomie kan soms pijnlijk zijn door het verse litteken. Naarmate dit littekenweefsel versoepelt, wordt dit minder. Bij aanhoudende pijn tijdens de seks neem je contact op met je huisarts. Heb in ieder geval geen seks terwijl je wond nog open is of je nog bloed verliest.