Wat is een episiotomie?

Een episiotomie wordt ook wel een epi of een knip genoemd. Hierbij wordt er een knip gezet in het perineum tijdens de bevalling om het hoofdje van de baby sneller en gemakkelijker door te laten. Deze knip is meestal tussen de 2,5 en 7,5 cm groot en wordt in Nederland meestal vanuit het midden naar de linkerzijde gezet. Een episiotomie is ook mogelijk recht naar beneden richting de anus, maar hierbij is de kans groter op verder uitscheuren. Deze knip wordt in Nederland vrijwel nooit gezet.

Na een knip is hechten altijd noodzakelijk. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving. Hierbij worden hechtingen gebruikt die vanzelf oplossen.

Waarom een episiotomie?

Door een episiotomie ontstaat meer ruimte waardoor:

-de baby sneller geboren kan worden. Dit is soms veiliger als er aanwijzingen zijn dat de baby zuurstof tekort kan krijgen tijdens de bevalling en veiliger is buiten de buik dan in de buik. -de kans op uitscheuren met schade aan de sluitspier van de anus bij een vacuüm/kunstverlossing kleiner wordt. Er zijn aanwijzingen dat hiermee de kans op ongewenst ontlastingverlies op latere leeftijd wordt verkleind.

In Nederland krijgen ongeveer 20 van de 100 van de vrouwen een episiotomie bij de eerste bevalling en 4 van de 100 vrouwen die al eens bevallen zijn. Dit zijn redenen waarom een episiotomie nodig kan zijn:

• Foetale nood : als er aanwijzingen zijn dat de baby voor of tijdens de bevalling te weinig zuurstof heeft. De bevalling kan met een knip sneller verlopen waardoor de de kans op zuurstoftekort bij de geboorte wordt verkleind.
  • Een vaginale kunstverlossing (vacuüm of verlostang).
  • In zeldzame gevallen als de schouder van de baby blijft haken achter het schaambot: met een episiotomie kan de verloskundige of gynaecoloog meer ruimte creëren om de schouder de bevrijden en de baby veilig geboren te laten worden.

Een episiotomie wordt steeds minder gebruikt in Nederland door verloskundigen en gynaecologen. De voordelen die een episiotomie zou hebben, zoals het voorkomen van totaalruptuur, zijn niet genoeg om een episiotomie altijd te zetten. Dat wordt dan ook niet gedaan in Nederland. Het selectief inzetten van de knip, in gevallen waarbij het écht nodig is, heeft vooral voordelen voor moeder en baby. In dit soort gevallen kan een episiotomie resulteren in een verkleinde kans op trauma in het perineum of rondom de vagina.

Nadelen van inknippen tijdens de bevalling

Een episiotomie kan de volgende nadelen hebben:

1. Er kan meer dan gemiddeld bloedverlies ontstaan uit de episiotomie
2. Een knip geeft de eerste week meer pijn aan de bekkenbodem (71%) dan een eerste of tweedegraads ruptuur (60%). Daarna is er geen verschil aangetoond in pijnklachten.
3. Pijn tijdens de seks komt regelmatig voor na een bevalling (van het eerste kind). Na 3 maanden ervaren ongeveer 4 van de 10 vrouwen pijn tijdens de seks, en na 6 maanden ervaren ongeveer 2 van de 10 vrouwen pijn tijdens de seks. Pijn tijdens de seks komt vaker voor:
   • Na een vacuüm bevalling: 2,3x verhoogde kans
   • Na een spoedkeizersnede: 2,4x verhoogde kans
   • Na een geplande keizersnede: 1,7x verhoogde kans
   • Tijdens het geven van borstvoeding: 4x verhoogde kans

Er is geen bewijs voor een grotere kans op andere klachten zoals een verzakking of ongewenst urineverlies na een knip.

Na de episiotomie

• Plassen na de bevalling met een knip kan prikken en een ongemakkelijk brandend gevoel veroorzaken. Spoel na het plassen altijd de wond schoon met koud of lauwwarm water, ook na ontlasting.
• Verwissel het kraamverband het liefste na ieder toiletbezoek.
• Spoel de wond twee keer per dag schoon met de douchekop en dep het droog.
• Zitten kan na de episiotomie erg pijn doen. Maar door toch op een normale manier proberen te zitten, zorg je voor een betere doorbloeding waardoor de wond beter kan genezen. Af en toe op een harde ondergrond zitten is hierbij het beste.
• Je kunt je wond dagelijks koelen met iets kouds, waardoor de zwelling kan slinken en de pijn wat kan verminderen. Ook kun je paracetamol slikken om de pijn te stillen.
• Laat de wond ongeveer een uur per dag laten luchten.
• De eerste keer seks na een episiotomie kan soms pijnlijk zijn door het verse litteken. Naarmate dit littekenweefsel versoepelt, wordt dit minder. Bij aanhoudende pijn tijdens de seks neem je contact op met je huisarts. Of een consulent seksuele gezondheid. Zij kunnen je veel tips geven en verwijzen indien meer hulp nodig is. (DO) Heb in ieder geval geen seks terwijl je wond nog open is of je nog bloed verliest.