Wat is sperma?

Sperma bestaat uit zaadcellen en vloeistof. Deze vloeistof wordt ook wel zaadvocht genoemd. Het bestaan van zaadcellen werd voor het eerst ontdekt door een Nederlandse wetenschapper. In 1677 legde microbioloog Antoni van Leeuwenhoek zijn eigen sperma onder de microscoop en zag ontelbare celletjes krioelen.

Wanneer start de ontwikkeling van sperma?

Tijdens de puberteit begint de ontwikkeling van zaadcellen in de teelballen. Nadat ze zich ontwikkeld hebben verplaatsen ze zich naar de bijbal, hier worden de zaadcellen gerijpt. Tijdens een zaadlozing gaan de zaadcellen van de bijbal naar de prostaat, hiervoor zijn de zaadleiders. Zodra het zaadvocht aan de zaadcellen wordt toegevoegd is er sprake van sperma. Wist je dat slechts één tot drie procent van het sperma uit zaadcellen bestaat? Dat lijkt weinig, maar per zaadlozing zitten er miljoenen zaadcellen in het sperma. Het duurt in totaal tien weken voordat de zaadcellen volledig zijn gerijpt en er een zaadlozing komt.

Maar hoe ziet een spermacel er eigenlijk uit?

Een zaadcel lijkt nog het meest op een kikkervisje. Het heeft een kop, een tussenstuk (mitochondriën), en een staart. Wist je dat de kop maar 0,005mm lang is? In de kop zit alle erfelijke informatie, inclusief een X- of Y-chromosoom dat bepaalt of je baby een jongetje of een meisje wordt. In het middenstuk zitten mitochondriën die de energie leveren aan de spermacel om te kunnen bewegen. Tot slot heeft de spermacel een staart die het gebruikt om zich te bewegen. De vorm van alle zaadcellen is niet hetzelfde. 70 procent van de zaadcellen wijken af doordat ze een gekrulde staart hebben of een kleinere kop. Deze zaadcellen kunnen geen eicel bevruchten. Gelukkig is er maar vier procent nodig om voldoende vruchtbaar te zijn.

Zaadlozing en bevruchting

In één zaadlozing zitten 100 tot 200 miljoen zaadcellen. Deze komen met een flinke snelheid vrij, dit kan oplopen tot 45 kilometer per uur. Wanneer de zaadlozing tijdens geslachtsgemeenschap plaatsvindt en er geen voorbehoedsmiddel wordt gebruikt, gaan de zaadcellen via de vagina naar de baarmoeder. Lang niet alle zaadcellen bereiken de eicel, de zaadcel moet erg sterk en snel zijn en de eicel kan maar door één zaadcel bevrucht worden. De zaadcellen kunnen al binnen vijf minuten bij de eileiders zijn, terwijl de langzame zaadcellen er wel tien uur over kunnen doen. Een zaadcel kan 48 tot 72 uur blijven leven in het vrouwelijk lichaam. Of er wel of niet een bevruchting plaatsvindt is afhankelijk van de vruchtbare dagen, de eisprong en de zaadkwaliteit.

Voorvocht

Voordat er een zaadlozing plaatsvindt, komt er eerst voorvocht uit de urinebuis van de man. Voorvocht bevat, zoals de naam al verklapt, alleen vocht en geen zaadcellen. Door het voorvocht wordt de urinebuis geneutraliseerd. Omdat het voorvocht uit de klieren van Cowper komen en niet vanuit de bijbal, zitten er geen zaadcellen in. Toch kan het voorkomen dat er een aantal zaadcellen van de vorige zaadlozing zijn blijven zitten in de urinebuis en bestaat er toch een kans op een zwangerschap.

Kwaliteit sperma

De kwaliteit, beweeglijkheid en hoeveelheid zaad is van groot belang voor de bevruchting. Wanneer de man ejaculeert moet er nog veel gebeuren voordat de zaadcel de eicel daadwerkelijk kan bevruchten. De zaadcel is dan nog ongeveer 15 centimeter verwijdert van de eicel, er kan dan nog veel gebeuren waardoor de eicel niet bevrucht kan worden. Er kunnen bijvoorbeeld niet genoeg zaadcellen aanwezig zijn of de beweeglijkheid van de zaadcellen is niet optimaal. Gelukkig is er veel mogelijk op het gebied van vruchtbaarheid. Wanneer zwanger worden binnen een jaar niet lukt kunnen vruchtbaarheidsbehandelingen zoals IUI, ICSI, IVF of een spermapunctie uitkomst bieden.