Gemiddeld duurt een zwangerschap 280 dagen, oftewel 40 weken, gerekend vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie (bij een regelmatige cyclus). Maar dat is dus heel gemiddeld. Er is een normale speling tussen de 37 en 42 weken, 76% van de vrouwen bevalt in deze weken. Dus als je binnen deze periode bevalt is dat heel normaal.
Wanneer ben je echt overtijd? Als je langer dan 42 weken zwanger bent, ben je pas echt overtijd. Als je langer dan 2 weken overtijd loopt, noemen we dat serotien. 18% van de zwangeren bevalt na 41 weken.
Als je rond de 41e week bent kunnen wij een inwendig onderzoek doen om de rijpheid van de baarmoedermond te bepalen, en eventueel te strippen. Met strippen bedoelen we: de vliezen van de baarmoedermond losmaken. Dit wordt gedaan om de bevalling op gang te brengen of te versnellen door het vrijkomen van prostaglandinen, die weeën kunnen opwekken. Het doel is om de bevalling op een natuurlijke manier te stimuleren zonder medicinale inductie, maar het kan niet gegarandeerd worden dat het effect heeft. Wij breken de vliezen hierbij niet!
Overtijdscontrole: Deze controle vindt meestal plaats tussen de 40+5 en 41+2weken zwangerschap. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat de werking van de placenta na de 42e week minder wordt. De zuurstof- en voedingsstof voorziening voor de baby wordt dan dus ook minder. Daarom willen we graag dat je voor de 42weken bevalt, en om genoeg tijd en bedenktijd te hebben over de opties, wordt je verwezen naar de gynaecoloog.
Als je de eerste keer bij de gynaecoloog komt zal er een CTG gemaakt worden om de conditie van de baby te beoordelen. Daarnaast wordt de hoeveelheid vruchtwater beoordeeld en wordt gekeken hoe groot de baby is. Als alles goed lijkt te zijn moet je meestal iedere 2 dagen terugkomen in het ziekenhuis om een CTG te maken.
De gynaecoloog zal waarschijnlijk ook een inwendig onderzoek doen om te kijken of de baarmoedermond al rijp is, dat wil zeggen week en verstreken. In de meeste ziekenhuizen zullen ze tussen de 7 en 14 dagen overtijd voorstellen om te gaan inleiden.
Tip1: Jij bent de baas, voel jij je niet goed bij het voorstel om te gaan inleiden, vraag dan door. Wat zijn de risico's van afwachten, wat zijn de andere opties? Vaak is er meer mogelijk dan je van te voren denkt. Laat je niet overrompelen, als het voor jou niet goed voelt druk op de pauzeknop en vraag tijd om bijvoorbeeld met je verloskundige te overleggen.
Om een goede keuze te kunnen maken zijn er twee keuzehulpen ontwikkeld door de KNOV-NVOG en patiëntenorganisaties.
keuzekaart-afwachten of inleiden :https://babyopkomst.nl/wp-content/uploads/2023/03/keuzekaart-vanaf-41-weken-zwangerschap-deel-1-afwachten-of-inleiden.pdf
keuzekaart- alternatieven voor inleiden :https://babyopkomst.nl/wp-content/uploads/2023/03/keuzekaart-41-weken-zwangerschap-alternatieven-voor-inleiden.pdf
Tip2: Als je meer dan een week overtijd loopt kan een keer vrijen soms helpen om de bevalling opgang te brengen. Vooral als je al flink last hebt van voorweeën, maar het wil maar niet doorzetten kan dit helpen. In sperma zit nml. een stof die de baarmoeder aanzet tot weeen en bovendien gaat de baarmoeder samentrekken als je klaarkomt. Dit kan net de druppel zijn die de emmer doet overlopen. Dit helpt alleen als je lichaam rijp is om te gaan bevallen, je hoeft je dus geen zorgen te maken om te vrijen halverwege de zwangerschap (zie seks als je zwanger bent). Let op: als je vliezen al gebroken zijn, mag je geen geslachtsgemeenschap meer hebben i.v.m. infectie gevaar. Sommige vrouwen proberen ook acupunctuur of het voorkolven ( prenataal kolven) kan ook stimuleren. Let op dat je dit laatste alleen doet wanneer je ook gekozen hebt om borstvoeding te gaan geven. Wil je kunstvoeding gaan geven, kan alleen tepelstimulatie ook helpen de hormonen vrij te zetten.
De BRAINS METHODE toegepast op het overtijd gaan: Deze keuze tussen afwachten en inleiden kan lastig zijn. Gebruik maken van de BRAINS-methode, kan hierbij helpen.
BRAINS-methode De BRAINS-methode kan je helpen om weloverwogen keuzes te maken. Elke letter van dit ezelsbruggetje staat voor iets waar je over kan nadenken voordat je een bepaalde keuze maakt.
Drie beleidsopties Er zijn drie beleidsopties onderzocht voor laag risico zwangeren: het afwachten van een spontane bevalling tot 41 weken zwangerschap, tot 42 weken zwangerschap of tot langer dan 42 weken zwangerschap. Als zwangere vrouw mag jij zelf kiezen aan welke optie jij voorkeur geeft. Dit kan ook een tussenoplossing zijn zoals afwachten tot 41+3 weken.
De BRAINS-methode Hieronder is er bij elk stukje van de BRAINS-methode uitgelegd met welke dingen je rekening moet houden.
B: Beweegredenen Wat zijn de voordelen van inleiden bij 41 weken? Inleiden bij een zwangerschapsduur van 41 weken verkleint het risico op perinatale sterfte. Het absolute risico op sterfte is 3 per 1000 (0,3%). Bij inleiden is er minder kans dat de baby opgenomen moet worden in het ziekenhuis na de bevalling (afwachtend beleid: 41 per 1000 (4,1%) versus inleiden: 28 per 1000 (2,8%)). Dit effect is mogelijk groter bij vrouwen die zwanger zijn van hun eerste kind in vergelijking met vrouwen die eerder zijn bevallen (Alkmark, 2020). Die kinderen moeten vaker opgenomen worden. Wat zijn de voordelen van afwachten tot 42 weken zwangerschap? Bij afwachtend beleid worden er waarschijnlijk minder medische ingrepen uitgevoerd en vrije keuze voor plaats bevalling (indien van toepassing). Bij afwachtend beleid is de kans 74 tot 77% dat de bevalling spontaan op gang komt tussen 41 en 42 weken zwangerschap (Keulen, 2019). Gemiddeld bevallen vrouwen met een zwangerschapsduur van meer dan 41 weken bij 41+2 weken zwangerschap.
Er wordt geen significant verschil gezien in (het aantal): Keizersnedes. Vaginale kunstverlossing. Neonatale infecties. Postpartum bloedverlies. Schouderdystocie. Rupturen. Apgar score < 7 na 5 minuten.
Er werd wel een significante toename van gebruik van pijnstilling gezien bij de groep die werd ingeleid, echter was dit geen klinisch relevant verschil.
R: Risico’s Welke risico’s/nadelen zijn er bekend van inleiden? De bevalling komt niet spontaan op gang, maar wordt kunstmatig met medicijnen of mechanische middelen op gang gebracht. Hierdoor duurt een inleiding soms langer. Zowel bij inleiden als bij afwachten (tussen 41 en 42 weken) lukt in circa 11 per 100 (11%) een vaginale baring niet. Voor nullipara is dat 18 per 100 (18%) en voor multipara is dat 2 per 100 (2%) (Alkmark, 2020). De bevalling vindt vrijwel altijd in het ziekenhuis plaats. Verschillen met een bevalling in de 1e lijn zijn medische ingrepen als CTG-bewaking, soms een infuus en mogelijk meer inwendige onderzoeken. Er is geen onderzoek gedaan naar de effecten van inleiding bij 41 weken op de lange termijn, zoals de effecten op de gezondheid van kinderen, maternale psyche en borstvoeding. Welke risico’s/nadelen zijn er bekend van afwachten na 42 weken? Bij afwachten na 42 weken zwangerschap is er een grotere kans op pernitale sterfte dan bij inleiden bij een zwangerschapsduur van 42 weken. We zien dat 3 per 1000 kinderen overlijdt bij afwachten. Bij inleiden is dit 0,3 kinderen per 1000. Door het afwachten na 42 is er een groter kans op opname van de baby in het ziekenhuis Er is een groter risico op een keizersnede. Er is geen onderzoek gedaan naar de effecten op lange termijn, zoals de effecten op de gezondheid van de pasgeborene, maternale psyche en borstvoeding. Bij afwachtend beleid wordt er individueel afgestemd hoe vaak er een controle plaats vindt na 42 weken zwangerschap. Tot op heden is het niet duidelijk of extra controle met CTG en/of echoscopisch onderzoek slechte uitkomsten kunnen voorspellen.
A: Alternatieven Er zijn meerdere opties voor een alternatief beleid en het beleid wordt individueel afgestemd:
Strippen: hierdoor neemt de kans op een spontane start van de bevalling met 18% toe (NNT 6). Er kan overwogen worden dit voor 41 weken al aan te bieden na bespreken van de procedure en voor- en nadelen. Het handmatig breken van de vliezen (AROM) in de eerste lijn (indien van toepassing en regionaal beleid): hierdoor is er meer kans op een eerstelijns bevalling met minder medische ingrepen. Afwachten tot na 42 weken. (Op basis van eerder genoemde risico’s, wordt zwangeren geadviseerd niet langer af te wachten.) acupunctuur of prenataal kolven kunnen ook stimuleren tot het spontaan starten van een bevalling.
I: intuïtie Begrijp je de informatie? Heb je nog meer nodig om een besluit te nemen? (second opinion, extra informatie) Wat zegt je intuïtie? Hoe voel je je en wat denk je nu je dit hebt gelezen/gehoord? Wat is voor jou van belang? Wat wil jij? N: Niks doen – Wat gebeurt er als ik wacht? Je hoeft nu nog geen keuze te maken. Er is een reële kans dat de bevalling spontaan begint tussen nu en het volgende consult.
S: Stilstaan Neem de tijd om de informatie te bespreken met jouw partner en/of naasten; Informeer jezelf goed met behulp van verschillende bronnen; Stel vragen waar nodig Denk na over de verschillende opties