Wat is de rhesusfactor precies?

De rhesusfactor wordt gebruikt om bloedgroepen in te delen gebaseerd op bepaalde kenmerken. Het ABO-bloedgroepensysteem is het meest bekende systeem. Dit systeem wordt gebruikt in combinatie met een positieve of negatieve rhesusfactor erachter. Er wordt gekeken naar de Rhesus-D en Rhesus-C factor.

Als je rhesus positief bent, dan is de rhesusfactor aanwezig. Ben je rhesus negatief, dan is de rhesusfactor afwezig. Zo'n 15% van de Nederlandse vrouwen is rhesus-D negatief en zo'n 18% is rhesus-c negatief. Dit wordt bepaald door middel van een bloedtest in het eerste trimester van de zwangerschap. Als hieruit rhesus negatief komt, volgt er nog een bloedtest in week 27 om de rhesusfactor van je baby te bepalen.

Gevolgen van negatieve rhesusfactor

Alleen als je rhesus negatief wordt getest kan dit een probleem worden in de zwangerschap. Dan zal jouw lichaam namelijk rhesus positief bloed als vijandig zien. Als jouw baby dus rhesus positief is en jullie bloedsomlopen in contact komen met elkaar, kan jouw lichaam antistoffen gaan aanmaken tegen het bloed van je baby. Als de antistoffen tegen rhesus van de moeder tijdens de zwangerschap in het bloed van de baby komen, kan deze de rode bloedcellen van de baby afbreken, wat weer kan leiden tot bloedarmoede. Minder dan 1% van de zwangere vrouwen die rhesus negatief zijn krijgt te maken met deze antistoffen.

Bij je baby wordt dit ook wel de rhesusziekte genoemd. Deze ziekte zorgt voor bloedarmoede, wat ervoor kan zorgen dat je baby geel ziet. Dit zie je dan meestal gelijk na de geboorte. Dit kan vanzelf over gaan, maar er kan ook lichttherapie voor nodig zijn. Soms is het zelfs nodig dat je baby een bloedtransfusie krijgt.

Heb jij een positieve rhesusfactor, dan is er niks aan de hand, zelfs als je baby een negatieve rhesusfactor heeft.

Oorzaken rhesusziekte

De rhesusziekte houdt in dat jij rhesus negatief bent en je baby rhesus positief. Dat kan leiden tot rhesusziekte bij je baby, wat gelukkig niet vaak voorkomt. Om te spreken van de rhesusziekte moet er ook contact plaatsvinden tussen jouw bloed en dat van je baby, en moet jouw lichaam antistoffen maken tegen het bloed van je baby.

De bloedbaan van jou en die van je baby zijn gescheiden. Bij de geboorte komt er meestal pas bloed van je baby in jouw bloedbaan. Toch kan er daarvoor al uitwisseling plaatsvinden van het bloed, wat kan gebeuren bij bijvoorbeeld een curettage, vlokkentest, vruchtwaterpunctie of een miskraam. Maar omdat in de meeste gevallen de uitwisseling van bloed pas bij de geboorte plaatsvindt, loopt je baby weinig risico op problemen hierdoor.

Rhesusprik

Als je Rhesus-D negatief bent dan kan met een rhesusprik (ook wel anti-D genoemd), de rhesusziekte bij je baby voorkomen worden. Door deze prik worden de bloedcellen van je baby die in jouw lichaam terechtkomen vernietigd. Hierdoor zal jouw lichaam geen antistoffen maken tegen deze bloedcellen. Je komt in aanmerking voor deze prik als blijkt dat jij rhesus negatief bent, en je baby rhesus positief. Je krijgt dan rond week 30 de eerste prik, en de tweede binnen 48 na de bevalling.

Dat je lichaam geen antistoffen maakt tegen rhesus positieve bloedcellen, is ook van belang voor een volgende zwangerschap. Antistoffen die tijdens de bevalling van het eerste kind worden aangemaakt kunnen dat kind weinig kwaad meer doen, maar deze antistoffen blijven wel in het lichaam van de moeder. Hierdoor kunnen ze wel het rhesus positieve bloed van een volgende baby aantasten.

Zo’n rhesusprik bestaat niet voor vrouwen die Rhesus-c negatief zijn. Ben jij rhesus-c negatief, dan krijg je ook rond 27 weken een bloedonderzoek om te kijken of er geen antistoffen tegen andere bloedgroepen in jouw bloed zijn aangemaakt. Als hieruit blijkt dat er wel antistoffen te zien zijn wordt er verder onderzoek gedaan en, indien nodig, vaker onderzoek en controles.