Hechtingsproces tussen ouder en baby

Met de hechting wordt gedoeld op het opbouwen van een band tussen een kind en zijn ouders of verzorgers. Dat begint al heel vroeg: zelfs tijdens de zwangerschap wordt er al een basis gelegd voor een hechting tussen moeder en baby. Daarna zal een kind zich in zijn eerste levensjaar gaan hechten aan degenen die het meest met hem zijn. Dat hoeft niet perse de moeder of vader te zijn. Als een kind meer tijd doorbrengt met een oppas of opa of oma, is het ook goed mogelijk dat een kind zich meer aan hen gaat hechten.

Belang van hechting

Een veilig hechtingsproces is ontzettend belangrijk voor iedere baby. Dat vormt namelijk de basis voor een gezonde emotionele en cognitieve ontwikkeling van een kind. Door goed gehecht te zijn aan een of meerdere ouders of verzorgers, zal een kind zich zelfverzekerd en vertrouwd voelen. Ook zal hij beter om kunnen gaan met stress en emoties op latere leeftijd.

Verschil tussen veilige en onveilige hechting

Veilige hechting: Een veilige hechting houdt in dat een kind gehecht is aan een volwassene of meerdere volwassenen die een veilige haven vormt voor het kind. Een kind leert hierbij op anderen en op zichzelf te vertrouwen. Als gevolg hiervan zal een kind de wereld als een fijne en veilige plek ervaren, waar hij zichzelf kan en mag zijn en makkelijk sociaal contact maakt. Ook legt het de basis voor de relaties die je kind later zelf zal aangaan. Een veilig gehecht kind durft er zelf op uit te gaan, maar weet dat hij ook zijn ouders kan opzoeken als hij bang of verdrietig is.

Dingen die je kunt doen om een veilig hechtingsproces te bevorderen zijn:

• Op je baby reageren als hij huilt
• Je baby voeding geven als hij daarom vraagt
• Op latere leeftijd op je kind reageren als hij iets wil laten zien of expliciet aandacht van je vraagt
• Veel tijd met je kind doorbrengen en hem je onvoorwaardelijke liefde bieden
• Op latere leeftijd niet je kind straffen met een fysieke straf, zoals een corrigerende tik

Op die manieren zal een kind weten dat er bij jou op een liefdevolle manier op hem wordt gereageerd, en zijn fysieke en psychische behoeftes bij jou worden voorzien. Op die manier krijgt je kind een veilig gevoel, en hecht hij zich dus op een veilige manier.

Tip: Over de verzorging van je baby en jouw herstel leer je alles in de cursus ' De eerste 100 dagen', deel van ons online cursuspakket

Onveilige hechting: Onveilige gehechte kinderen hebben juist de neiging om gestresst te reageren wanneer ze even alleen worden gelaten, hebben weinig vertrouwen in anderen en in zichzelf. Daarom is dit kind minder geneigd zelf met een vertrouwd gevoel de omgeving te verkennen. Ook kunnen ze zelf minder goed hun stressniveau reguleren, en kunnen ze op latere leeftijd moeite hebben met het aangaan van relaties.

In de psychologie wordt er onderscheid gemaakt tussen verschillend onveilige hechtingsvormen.

• Onveilig ambivalente hechting: Een kind die met deze hechtingsvorm gehecht is, kan zich erg angstig voelen. Daardoor kan hij de neiging hebben zich vast te klampen aan mama of papa, maar kan hij zich ook weer opeens los willen rukken omdat dat beklemmend voelt. Van het ene op het andere moment kan hij dan ook helemaal overstuur raken, en ook onzekerheid speelt een rol. Dit kan komen doordat het kind overbezorgde ouders heeft, of ouders die niet consequent reageren.

Onveilig ambivalente hechting kan ook komen doordat ouders vooral handelen op basis wanneer zij aandacht willen geven aan het kind, maar reageren niet wanneer het kind echt aandacht nodig heeft.

• Vermijdende hechting: Met vermijdende hechting gaan kinderen al het emotionele contact uit de weg. Of ze dan wel of geen knuffel krijgen, en of de ouder er nu wel of niet is, maakt hen niks uit. Pijn, verdriet en angst verwerken deze kinderen vooral van binnen, zonder troost te zoeken bij de ouders. De oorzaak hiervoor is dat een kind zich te veel afgewezen heeft gevoeld, en dus onbewust niet mee gekwetst wilt worden. Doordat hij heeft geleerd dat er niet op hem wordt gereageerd, vermijdt hij liever het contact en het vragen om aandacht bij zijn ouders en andere mensen. Wanneer ouders dus onvoldoende reageren op de behoeftes van hun kind, zoals wanneer het huilt om honger of de behoefte om nabijheid, kan een vermijdende hechting ontstaan.

• Gedesorganiseerde hechting: De meest onveilige hechtingsstijl is gedesorganiseerde hechting. Kinderen weten vaak niet hoe ze moeten reageren op hun ouders, zijn verward en weten niet welke mensen ze kunnen vertrouwen. Ze missen balans, wat kan komen door een traumatische ervaring, verwaarlozing, mishandeling of misbruik. Kinderen met deze hechtingsstijl leren dat hun ouders erg onvoorspelbaar zijn, soms zelfs gevaarlijk. Daarom Kunnen ze problemen hebben mensen te vertrouwen en relaties aan te gaan op latere leeftijd.

Veilig én onveilig gehecht

Gelukkig komt onveilige hechting minder voor dan veilige hechting: 60-70% van de kinderen in Nederland tussen de een en twaalf jaar is veilig gehecht, blijkt uit onderzoek.

Het is ook mogelijk dat een kind meerdere hechtingsstijlen ontwikkelt, bij verschillende verzorgers. Een veilige hechting bij de moeder en een onveilige hechting bij de vader, is dus goede mogelijk. Het kan zelfs zo zijn dat een kind zich veilig hecht aan de oppas of oma, maar helemaal niet veilig aan de ouders. Het belangrijkste voor een kind is dat de verzorger hem een veilige haven biedt, om zich veilig te kunnen hechten.

Hechting herstellen

Heb je het vermoeden dat je kind onveilig gehecht is? Dat hoeft niet te betekenen dat dat zijn hele leven zo blijft. Nadat je kind een bepaalde hechtingsstijl heeft ontwikkeld, rond de vier jaar, is het nog steeds mogelijk de hechting te herstellen.

Als de oorzaak niet direct bij de ouders ligt of de oorzaak moeilijk te benoemen is, kan het lastig zijn erachter te komen waardoor onveilige hechting dan komt. Schaam je niet en zoek dan vooral professionele gezins- of opvoedhulp. Professionals kunnen je ook helpen de vicieuze cirkel te doorbreken, als je kind geen liefde wilt ontvangen, maar je wel wilt laten voelen dat je van hem houdt.